با عیسی کلانتری، وزیر اسبق جهادکشاورزی و دبیرکل فعلی تشکل خانه کشاورز درباره علل این گرانی مستمر گفت‌وگو کرده‌ایم که در پی می‌آید.
- به‌نظر شما چه عاملی دلیل اصلی افزایش شدید قیمت میوه طی سال‌های گذشته بوده است؟
به اعتقاد بنده دلالان میوه و مرکبات که تعداد آنها از 4 یا 5نفر هم تجاوز نمی‌کند علت اصلی این گرانی هستند. آنها با تشکیل یک باند منسجم مانع از واردات میوه از کانال‌های دیگر به کشور می‌شوند و تمام مبادی واردات را در اختیار خود دارند؛ به این معنی که صادرکنندگان میوه به ایران، تنها این افراد را می‌شناسند و با آنها وارد معامله می‌شوند. از طرفی شبکه توزیع در داخل نیز تماما در اختیار همین شبکه است.
- شبکه توزیع چگونه باعث نابسامانی قیمت‌ها می‌شود؟
تمام میوه فروشی‌ها بالاخره باید از یک واسطه‌ای میوه را خریداری کنند. حال اگر به جای خرید از واسطه‌های مشخصی که توسط همین شبکه تعیین شده‌اند، از واسطه‌های دیگر یا به هر طریق دیگری بار مورد نیاز خود را تهیه کنند بایکوت می‌شوند. حتی اگر یک میوه مشخص را از آن واسطه‌ها نخرند و آن را از جای دیگری تهیه کنند باز هم به همین سرنوشت دچار خواهند شد. بنابراین مشاهده می‌شود این انحصار که در طول زمان و به‌تدریج به‌وجود آمده است، دامنه فعالیت خود را به قدری گسترده کرده که اجازه عرض‌اندام به سایر رقبا را نمی‌دهد. رقیب اینها تنها در حد عرضه‌کننده می‌تواند اقدام کند که آن هم تأثیری بر قیمت‌های بازار نخواهد گذاشت.
- در این شرایط چقدر می‌توان به کنترل بازار از طریق جایگزینی تولیدات داخلی با میوه‌های وارداتی امیدوار بود؟
تولید‌کننده داخلی مجبور است میوه خود را در میدان بار بفروشد و این فروشندگان میدانی هستند که قیمت فروش به مغازه‌دار را تعیین می‌کنند و باز مغازه‌دار هم تصمیم می‌گیرد که این میوه را با چه قیمتی بفروشد. بنابراین در اینجا طی چند مرحله افزایش قیمت داریم. از طرفی اساسا بسیاری از مغازه‌داران میوه را از میدان حتی درصورت رایگان‌بودن آن هم نمی‌خرند چون مجبور هستند برای ادامه فعالیت و عقب نماندن از گردونه رقابت، بار خود را از واسطه‌های مشخص خریداری کنند تا بتوانند همواره به تمام اقلام مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.
- بنابراین آیا نظر شما این است که هیچ امکانی برای شکستن این انحصار و رساندن قیمت‌ها به سطح واقعی وجود ندارد؟
خیر. راه‌هایی وجود دارد اما سخت است. احتیاج به سرمایه‌گذاری بالایی دارد؛ حداقل 300میلیارد تومان. در مرحله اول باید یک میدان بار مستقل برای عرضه میوه‌و‌تره‌بار دایرشود و تعداد زیادی مغازه را نیز به این سمت جذب کرد تا این میزان سرمایه‌گذاری صورت نگیرد که شبکه انحصاری واردات و عرضه میوه بدون رقیب به فعالیت خودش ادامه می‌دهد.
- ابزار تعرفه‌ای چطور؟ با این ابزار تا چه اندازه می‌توان قیمت میوه‌های وارداتی را کنترل کرد؟
اولا بسیاری از میوه‌ها اصلا قرار نیست وارد شوند اما به راحتی می‌توان آنها را در بازار پیدا کرد. ثانیا در حال حاضر تعرفه 23 یا 24درصدی نقش چندانی در تعیین قیمت ندارد. مسئله اصلی این است که این واردات با هر تعرفه‌ای که باشد از طریق انحصارگرانی که به آن اشاره کردم صورت می‌گیرد. بنابراین درصورت نبود رقبای واقعی و قدرتمند برای شبکه مذکور، ابزار تعرفه ،کارایی چندانی نخواهد داشت.
- در مورد بازار میوه و قیمت‌های امسال چه نظری دارید؟
در حال حاضر یک مقدار واردات رسمی محدودتر شده و از طرفی یک مقدار هم واسطه‌ها قیمت را بالا برده‌اند. بنابراین در این شرایط که مرکبات جدید هم برداشت نشده قاعدتا درصورت نبود ابزارهای کارآمد، واسطه‌ها و دلالان میوه‌های پاییز و زمستان را گران می‌کنند تا سیاستگذاران را به تجدیدنظر در سیاست‌های وارداتی مجبور کنند.
